مقاله سوم تحلیلی| تلویحاتی برای تئوری و تکنیک روانکاوانه (۲۰۰۴)/ نوشته: توماس آگدن/ مترجم: منصوره ولی بیگی/ ویراستار: عادله عزتی

نویسنده در این مقاله، کار اصلی تحلیل را درگیری و تلاش روانکاو جهت ردیابی حرکت دیالکتیکی ذهنیت فردی (روانکاو و آنالیزان) و بین فردی (تجربه ناخودآگاه‌‌ِ مشترکاً خلق شدۀ جفت تحلیلی- سوم تحلیلی) در نظر می گیرد. در بخش اول این مقاله، نویسنده با تکیه بر تجربیات برآمده از ریوری ها -یا خیال اندیشی هایش- به بررسی محتویات بالینی می پردازد، و بر اساس این تجربیات، آنچه که در رابطه تحلیلی و در سطح ناخودآگاه اتفاق می افتد را شناسایی و بصورت کلامی نمادسازی -یا سمبولایز-  می کند. در بخش دوم مقاله، نویسنده همانند سازی فرافکنانه را به عنوان شکلی از سوم تحلیلی در نظر می گیرد، فضایی که در آن ذهنیت فردی روانکاو و آنالیزان  تحت انقیاد در می آید و یک سوژه تحلیلی سومی مشترکاً خلق می‌شود. کار تحلیلی موفق، بر جایگزینی سوژه سومِ تحت انقیادی دلالت دارد که از طریق فهم مشترک روانکاو و آنالیزان به عنوان سوژه های جدا، و نیز اختصاص مجدد ذهنیت فردیِ (دگرگون شده) هریک از آنها صورت می پذیرد.

باعث افتخار من است که از طرف انجمن سالیانه روانکاوی جهت همکاری در رابطه با این موضوع خاص، تحت عنوان سوم تحلیلی دعوت شده ام. مفهوم سوم تحلیلی طی دهه گذشته، یک بخش ضروری تئوری و تکنیک در کار تحلیلی من بوده است. در مقاله حاضر با استفاده از کارهای تئوریک و بالینی قبلی (آگدن ۱۹۹۴، ۱۹۹۴، ۱۹۹۹) تلاش می کنم تا بخشی از تفکراتم در مورد موضوع سوم تحلیلی را بصورت یکجا بیاورم (سپاسگزارم از مجله بین المللی روانکاوی بخاطر مجوز ارائه بخش هایی از مقاله قبلی) . همانطور که بحث خواهد شد، از نظر من حرکت دیالکتیکی ذهنیت فردی (روانکاو و آنالیزان بعنوان افراد جدا، هر یک با تجربه ناخودآگاه خود) و بین فردی (تجربه ناخودآگاهِ مشترکاً خلق شده جفت تحلیلی)، موضوع اصلی کار روانکاوی است که تمام متفکرین تحلیلی در تلاش اند تا آن را در قالب مفاهیم جامع تر و زایاتر توصیف کنند.

برداشت من ار مفهوم آنالیتیک اینترسابجکتیویتی -یا بیناذهنیِ تحلیلی-، به نوعی بسط این مفهوم وینیکات (۱۹۶۰) است که  “چیزی بعنوان یک نوزاد [جدای از مراقبت مادرانه] وجود ندارد” (ص.۳۹). من نیز معتقدم که در یک بافت تحلیلی، چیزی بعنوان یک آنالیزان جدای از رابطه با روانکاو وجود ندارد، همچنین چیزی بعنوان یک روانکاو جدای از رابطه با آنالیزان وجود ندارد. این گفته معروف وینیکات از نظر من اساساً ناکامل است. به باور خود او، ادراک این ایده که چیزی به عنوان یک نوزاد وجود ندارد به نظر مبالغه آمیز می آید و به نوعی بیانگر یک عنصری از یک بیان تناقض آمیزتر می باشد. از نقطه نظر دیگر (از نظر قطب دیگر این تناقض)، بدیهی است که یک نوزاد و یک مادر با موجودیت فیزیکی و روانشناختی جداگانه وجود دارند. به عبارت دیگر، واحد مادر-نوزاد در تنشی پویا با مادر و نوزاد به طور جداگانه قرار دارد.

در هر دو رابطۀ مادر و نوزاد و روانکاو و آنالیزان، کار تحلیلی به معنای مشخص کردن عناصر تشکیل دهنده رابطه در جهت تعیین کیفیات آنها نمی باشد؛ بلکه از نقطه‌نظر وابستگی متقابل سوژه و ابژه، کار تحلیلی تلاشی است در جهت توصیف ماهیت خاص تجربه ناخوداگاه که تحت تاثیر متقابل ذهنیت فردی و بین فردی (بیناذهنی) خلق می شود. در بخش اول مقاله حاضر، تلاش خواهم کرد که جزئیات تغییر و تحولات تجربۀ بودن همزمان در درون و بیرون بیناذهنی ناخودآگاه را در رابطه روانکاو- آنالیزان ردیابی کنم؛ آنچه که من آن را سوم تحلیلی نامیده ام (آگدن ۱۹۹۴).۲( بازنگری جامع در رابطه با ادبیات مرتبط با رویکرد بیناذهنی از فرایند تحلیلی و ماهیت ناخودآگاهِ تحت تاثیر انتقال و انتقال متقابل از حوصله این مقاله خارج است. نگاه شود به کار بیون (۱۹۶۲) و گرین (۱۹۷۵) در رابطه با ابژه تحلیلی و نظر بارن گر (۱۹۹۳) در رابطه با حوزه تحلیلی برای مفاهیم بیناذهنی تحلیلی ناخودآگاه که با آنچه که من سوم تحلیلی می نامم، همپوشانی دارد.).  این ذهنیت سوم، یا سوم تحلیلی بیناذهنی، محصول یک دیالکتیک منحصر به فردی است که در درون چارچوب تحلیلی از طریق ذهنیت های جداگانه روانکاو و آنالیزان خلق می شود. یک ذهنیتی که ظاهراً در حوزه بین فردی گسترش می یابد و بین روانکاو و آنالیزان خلق می‌شود.

 در بخش دوم، من با ارائه یک نظر جدید در مورد پدیده همانند سازی فرافکنانه و نقش آن در فرایند تحلیلی، آن را بعنوان شکلی از سوم تحلیلی بیناذهنی در نظر می گیرم. در همانند سازی فرافکنانه، آنگونه که من آن را فهمیده ام، ذهنیت های فردی روانکاو و آنالیزان تا حدود زیادی از طریق یک سوژه سوم تحلیلی درک و دریافت می شود، یک ناخودآگاه مشترکاً خلق شده: آن سوم تحت انقیاد. یک تجربه موفق تحلیلی به جایگزینی آن سوم از طریق شناسایی روانکاو و آنالیزان بعنوان سوژه های جدا و یک اختصاص مجدد ذهنیت های فردی (دگرگون شده) هر دو شرکت کننده اشاره دارد.

بخش اول: سوم تحلیلی در تکنیک بالینی

در اینجا من بخشی از تحلیل را به همراه بحث در مورد اهمیت توجه روانکاو به غالب جنبه‌های معمول و روزمره پس زمینه های ذهنی اش (آنچه ظاهراً “مالِ خود” روانکاو و کاملا نامرتبط با بیمار است) ارائه خواهم کرد. همچنین من در رابطه با وظیفه روانکاو در استفاده از سمبل های کلامی بحث خواهم کرد، آنچه که برآمده از صحبت روانکاو با یک صدایی است در درون سوم تحلیلی بینا ذهنی، که آن را زندگی کرده و از طریق آن تجربه تغییر کرده و می‌تواند از آن و درباره آن با آنالیزان  (کسی که آن سوم را تجربه و زندگی کرده است) صحبت کند.  در این ارائه بالینی، تمام تلاشم را خواهم کرد تا تجربه با بیمار به ساخت یک تئوری منجر شود.

 شرح کیس : نامه سرقت شده

در جلسه تحلیلی با آقای “ال”، بیماری که حدوداً سه سال بود که با او کار می‌کردم، من متوجه شدم که حین جلسه داشتم به پاکت نامه ای که روی میز کنار صندلی ام بود نگاه می کردم. در یک هفته یا ده روز گذشته من از آن پاکت برای نوشتن شماره های تلفن، ایده هایی برای تدریس در کلاس، کارهایی که باید انجام می دادم، و یادداشت های شخصی ام استفاده می‌کردم. اگرچه این پاکت بیش از یک هفته در معرض دیدم بود اما من تا آن لحظه به آن توجه نداشتم و تنها در آن لحظه بود که توجه من به خطوط عمودی که در قسمت راست پایین پاکت بود جلب شد، نشانه‌هایی از اینکه نامه بخشی از انبوه نامه های پستی بود. من بواسطه حس مشخص ناامیدی، حالتی از گیجی و شوک را تجربه می‌کردم. آن نامه از طرف همکاری در ایتالیا بود و درباره موضوعی برایم نوشته بود که احساس می کرد موضوع حساسی است و بایستی با اطمینان بسیار حفظ شود.

 آنگاه با نگاه به تمبرها برای اولین بار متوجه دو مورد دیگر شدم. سه تمبر که روی یکی از آنها نوشته هایی بود که با کمال تعجب توانستم آنها را بخوانم. با دیدن واژه های ولفگانگ آمادئوس موزارت پس از چند لحظه متوجه شدم که آن واژه‌های ایتالیایی اسمی آشنا برایم بودند، “همانند” آنچه که در انگلیسی هست.

وقتی از ریوری بیرون آمدم نمی دانستم که این موضوع  به آنچه که بین من و بیمار در آن لحظه می‌گذشت مربوط بود. تلاش برای تغییر این موضوع به یک وضعیت روانشناختی مبارزه ای دشوار بود، از این نظر که تلاشی بود برای “جنگ واپس روی”، و من هنگامی آن را تجربه کردم که تلاش داشتم یک رویای در حال گریز از چنگ هشیاری را به یاد آورم. در سالهای گذشته من اعتنایی به این لغزش های توجه نداشتم و تلاش میکردم خودم را وقف معنای آنچه که بیمار می‌گوید بکنم، بدین جهت پس از بازگشت از ریوری کمی عقب تر از بیمار بودم.

 من متوجه شدم که نسبت به اصالت و واقعی بودن صمیمیتی که ظاهراً در آن نامه بود بدگمان بودم. این فانتزی زودگذر که نامه بخشی از انبوه نامه های پستی بوده باعث شد یک حس ساده لوح بودن داشته باشم. احساس می کردم که فردی ساده و گول خور هستم و آماده بودم که باور کنم که متعهد به حفظ یک راز خاص هستم. من تداعی های تکه تکه ای داشتم که شامل تصاویری از یک بسته پستی پر از نامه با تمبرهای باطل نشده، کیسه تخم‌مرغ عنکبوت، تار شارلوت (وایت ۱۹۵۲)، پیغام شارلوت روی تار عنکبوت، موش تمپلتون، و ویل بور مقدس. به نظر نمی رسید که هیچیک از این افکار لطمه‌ای به آنچه بین من و آقای “ال” گذشته وارد کرده؛ احساس من این بود که گویی داشتم جریان تحلیل انتقال متقابلی را که برایم فشار آور بود تاب می آوردم.

 همانطور که به آقای “ال” گوش میدادم (مردی ۴۵ ساله و سرپرست یک موسسه غیر انتفاعی بزرگ)، از این موضوع آگاه شدم که شیوه حرف زدن او بیانگر یکی از ویژگی‌های بارز او است، او خسته و ناامید به نظر می‌رسید و با اینحال سرسختانه به تولید تداعی آزاد ادامه می داد. در تمام طول تحلیل، او در تلاش بود تا از محدودیت هایی که باعث جدایی هیجانی شدید او از خودش و دیگران شده بود فرار کند. من داشتم به توصیف او در مورد وارد شدن به خانه ای که در آن زندگی می کرد اما نمی توانست آن را خانه خود احساس کند فکر می‌کردم. وقتی وارد خانه می شد مورد استقبال و خوش آمد گویی “زن و چهار بچه ای که آنجا زندگی میکردند” واقع می‌شد اما احساس نمی کرد که آنها همسر و فرزندانش هستند. “حسی از این که در تصویر نیستم و با این حال آنجا هستم. درلحظه ای که تشخیص می دهم که متناسب نیستم، حس جدا افتادگی در کنار حس تنهایی دارم.”

من به این ایده  فکر کردم که شاید این حس ساده لوح بودن در من از طریق بیمار و باور داشتن  صمیمیت ظاهری او هنگام حرف زدن با من ایجاد شده است. اما این فکر برایم غیر واقعی بود. من به یاد حس ناکامی که در صدای او وجود داشت افتادم، هنگامی که بارها برایم توضیح می‌داد که می‌داند که باید چیزی را احساس کند اما نشانه ای ندارد از اینکه آن چه چیزی می تواند باشد.

رویاهای او پُر بود از تصاویر افراد معلول، زندانی، و لال. در یک رویای اخیر، او پس از صرف انرژی بسیار موفق به شکستن یک سنگ و یافتن خطوط هیروگلیف حک شده در سطوح داخلی آن شد، خطوطی مشابه علامت گذاری فسیل. زمانیکه او متوجه شد که قادر به فهم یک عنصر واحد از معنای هیروگلیف نمی‌باشد، لذت اولیه رویا برایش از بین رفت. کشف او یک هیجان‌ گذرایی بود، اما نهایتاً به یک تجربه پوچ و دردناک و نیز یاسی عمیق منجر شد. حتی این حس یاس و ناامیدی هم بلافاصله بعد از بیداری از بین می رفت، و تبدیل به تصاویر مرده ای می شد که او برایم گزارش می کرد (به جای تعریف کردن آنها). رویا به یک خاطره عقیم شده تبدیل شده بود و دیگر بعنوان افکار و احساسات زنده احساس نمی شد.

من فکر می کنم که تجربه ام در آن جلسه شکلی از همانند سازی فرافکنانه بود، بطوری که من هم در تجربه ناامیدی بیمار در رابطه با ناتوانی از تشخیص و تجربه یک زندگی درونی مسدود شده،  سهیم بودم. این فرمول بندی عقلانی، کلیشه‌ای و عاری از هیجان احساس می شد. سپس یک سری افکار رقابتی، نارسیستیک نشخوار گونه‌ای در ارتباط با موضوعات حرفه ای در من بیدار شد. زمانی که متوجه شدم که بایستی قبل از ساعت ۶ عصر ماشینم را از تعمیرگاه تحویل بگیرم، این افکار نشخوارگونه  بطور ناخوشایندی قطع شدند. من بایستی مراقب می بودم که جلسه تحلیل آخرین بیمارم را راس ساعت ۵:۵۰ عصر خاتمه دهم تا بتوانم قبل از بسته شدن تعمیرگاه به آنجا برسم. من تصویر روشنی در ذهن داشتم از اینکه  جلوی درِ بسته گاراژ پشت ترافیک ایستاده ام. حسی از درماندگی و خشم (و نیز دلسوزی به حال خودم) نسبت به صاحب تعمیرگاه داشتم، به این دلیل که او با وجود اینکه می‌دانست من سال‌ها یک مشتری منظم بودم و به ماشینم هم نیاز داشتم، اما راس ساعت ۶ عصر گاراژ را بسته بود. در این تجربه رویاگون یک حس عمیقی از یاس و تنهایی و نیز حس بدنی ملموسی از سختی پیاده رو، بوی دود اگزوز، و شیشه های گل آلود گاراژ وجود داشت.

اگرچه من در آن زمان کاملا از آن احساسات آگاه نبودم، اما اکنون با نگاه به گذشته بهتر می توانم دلیل آشفتگی ام را بفهمم. این آشفتگی با احساسات و تصاویر رقابتی/نارسیستیک نشخوارگونه شروع شد و سپس با فانتزی های خاتمه دادن به جلسه آخرین بیمارم و بستن گاراژ توسط صاحب آن پایان یافت.

زمانیکه با تمرکز بیشتری مجددا شروع به گوش دادن به آقای “ال” کردم، تلاش کردم به چیزهایی که در آن زمان می گفت یک شکل و ساختی بدهم: غرق شدن زنش در کارش و خستگی که هر دو در پایان روز احساس می کردند، مشکلات مالی و ورشکستگی برادرزنش، تجربه نزدیک به تصادف با یک موتورسوار بی پروا. من می‌توانستم هر یک از این تصاویر را بعنوان یک نمادی از موضوعاتی در نظر بگیرم که قبلا در موردش صحبت داشتیم، به انضمام موضوع جدا افتادگی که به نظر می رسید به تمام آنچه که بیمار در موردش صحبت می‌کرد سرایت کرده بود، همچنین گسستگی که هم از طرف خودم و هم از طرف آقای “ال” احساس می کردم. به هر حال من تصمیم گرفتم مداخله ای نکنم به خاطر اینکه احساس می‌کردم که هر تلاشی برای ارائه تفسیر در آن لحظه، فقط تکرار خودم و نیز تایید خودم بود بدین جهت که ثابت کنم چیزی برای گفتن دارم.

در ابتدای جلسه تلفن دفترم زنگ خورد و قبل از سکوت مجدد پیامگیر تلفن برای ثبت پیام دوبار زنگ خورد. زمانی که تلفن زنگ خورد من بطور آگاهانه در مورد اینکه چه کسی می تواند تماس گرفته باشد فکر نکردم، اما در آن لحظه از جلسه من ساعت را چک کردم تا ببینم چقدر طول می کشد تا بتوانم پیام را دریافت کنم. با فکر کردن به صدای زنده و پرنشاط ضبط شده روی پیامگیر حسی از رهایی داشتم. البته من بیشتر از آن که به دنبال یافتن خبرهای جدید باشم مشتاق شنیدن یک صدای با نشاط و بی دغدغه بودم. این یک مولفه حسی‌ (بدنی) برای فانتزی کردن بود، بطوری که من توانستم وزش نسیم خنکی را بر روی صورتم و در شش هایم حس کنم و از سکوت خفه کننده آن اتاق گرم و بدون تهویه رهایی یابم.

من به یاد تمبرهای تازه بر روی پاکت نامه افتادم؛ با رنگ هایی ساده و زنده، که بواسطه اثر ترسناک، مکانیکی و ثابتِ علامت های باطل شده ماشینی آشکار می شوند.

هنگامی که دوباره به پاکت نامه نگاه کردم متوجه چیزی شدم که در این مدت فقط بطور زیر آستانه ای از آن آگاه بودم: اسم و آدرسم را روی ماشین تحریرِ دستی تایپ کرده بودند، نه کامپیوتری، نه با برچسب پستی، و نه حتی با یک ماشین تایپ برقی. من تقریبا بخاطر کیفیت شخصی که اسم من پیدا کرده بود، خوشحال بودم. من تقریبا می توانستم بی نظمی های خاصِ هر حرف نوشته شده، بی دقتی در خط، و بخش حذف شده بالای حرف t را بشنوم. آنها برای من همانند لهجه و بیانی از یک صدای انسانی بود که با من حرف می زد و اسم مرا صدا می زد.

 این افکار و احساسات و همچنین حس های بدنی مرتبط با این فانتزی ها برایم تداعی کننده چیزی بود که بیمار ماه‌ها قبل به من گفته بود، و پس از آن دیگر در موردش حرفی نزده بود. او به من گفته بود که او نزدیکترین حس را زمانی با من تجربه می کند که من اشتباهی می کنم، نه زمانی که حرف های درستی می زنم. ماه ها طول کشید تا بتوانم چیزی که به من گفته بود را بفهمم. در آن لحظه از جلسه بود که من توانستم معنای حس ناامیدی خودم، و نیز جستجوی شدید بیمار برای چیزی انسانی و شخصی در کار با یکدیگر را درک کنم. بتدریج توانستم آن حس وحشت، نومیدی، و خشم مرتبط با تجربه تصادف را با چیزی که به نظر انسانی می رسید، اما مکانیکی و غیرشخصی احساس می‌شد را بفهمم.

من به یاد توصیفی که آقای “ال” از مادرش کرده بود افتادم؛ فردی دچار “مرگ مغزی”! او قادر نبود حتی یک مورد از احساس خشم یا هیجان شدید مادرش را بیاد آورد. او خودش را غرق در کارهای خانه و “آشپزی کاملا معمولی” کرده بود و با مشکلات هیجانی، بعنوان چیزهایی بسیار معمولی و پیش پا افتاده برخورد می کرد‌. بطور مثال، وقتی بیمار شش ساله بود و هرشب وحشت داشت از اینکه موجوداتی زیر تختش باشند، مادرش به او می گفت: “چیزی برای ترسیدن وجود ندارد”. این گفته در تحلیل تبدیل شد به یک نمادی از ناهماهنگی بین درستی گفتار از یک سو ( هیچ موجودی در واقع زیر تخت وجود نداشت) و بیزاری/ ناتوانی مادرش در تشخیص زندگی درونی بیمار ( آن چیزی که بیمار از آن وحشت داشت، اما مادرش از شناسایی و حتی کنجکاوی نسبت به آن اجتناب می کرد).

زنجیره افکار آقای “ال”، شامل اظهار نظرهایش درباره زنش و احساسات خستگی خودش، ورشکستگی برادر زنش، و تصادف جدی و مهلک احتمالی، اکنون برایم انعکاسی بود از تلاش های ناخودآگاه او برای انتقال احساسات شکل نیافته اش در رابطه با ورشکستگی، خالی و مُرده بودن فضای تحلیل. احساس او این بود که تعامل زنده ای بین ما برقرار نیست؛ و از آنجایی که خودش قادر به برقراری یک رابطه انسانی با من نبود، شیوه رابطه من با خودش را هم مکانیکی تلقی می کرد.

من به او گفتم که من فکر می کنم زمان بودنت در اینجا و با من برایت یک کار ناخوشایند و اجباری است، شبیه کار در کارخانه که تو مجبوری برای اعلام حضورت کارت ورود و خروج بزنی. سپس من به او گفتم که من حسی از این دارم که گاهی او بطور نومیدانه ای خاموش است، شبیه احساس خفگی بواسطه چیزی که ظاهراً در هوا وجود دارد، اما در واقع خالیست.

صدای آقای “ال” بلند تر و قوی تر می شد، بطوری که من قبلا نشنیده بودم، او گفت: ” بله، من بخاطر ترس از خفگی در طول شب، پنجرها را باز می گذارم. من اغلب با وحشت از اینکه کسی دارد مرا خفه می کند، از خواب بیدار می شوم، گویی آنها یک کیسه پلاستیکی روی سرم کشیده‌اند.  بیمار ادامه داد که موقع ورود به اتاق مشاوره هم دائماً این حس را دارد که اتاق بسیار گرم و هوای آن بطور غیر قابل تحملی ساکن است. او گفت که هرگز این اتفاق برایش نیافتاده که از من بخواهد که یا بخاری را خاموش کنم و یا پنجره را باز کنم،  به این دلیل که تاکنون از اینکه چنین احساساتی داشته، کاملا آگاه نبوده است. او گفت این برایش خیلی دلسرد کننده است که می فهمد چقدر کم به خودش اجازه داده که درباره آنچه که در درونش می‌گذرد بفهمد، و اینکه حتی قادر نبوده گرمای اتاق را احساس کند.

آقای “ال” به مدت ۱۵ دقیقه در جلسه ساکت بود، یک سکوتی  که قبلاً اتفاق نیافتاده بود. درطول این سکوت، من احساس فشاری برای حرف زدن نداشتم. در حقیقت یک احساسی از آسودگی و رهایی وجود داشت، در حالیکه پیش از این، جلسات ما انباشته بود از “اضطراب ذهنی” که در هر دو مورد وجود داشت. من نسبت به تلاش بسیار و عجیبی که هردوی ما انجام می دادیم تا تحلیل را از فرو رفتن به یک ناامیدی نجات دهیم آگاهی یافتم. من تصور می‌کردم که هر دوی ما در گذشته در تلاش بودیم تا یک توپ بادی را در هوا نگه داریم و سپس آن را به دیگری پاس دهیم. در پایان جلسه من احساس خواب آلودگی داشتم و سعی می کردم که در مقابل بخواب رفتنم مقاومت کنم.

در جلسه بعدی بیمار گفت که او به خاطر خوابی که در ابتدای صبح دیده بود از خواب بیدار شده بود. در رویا او زیر آب بود و می‌توانست کسانی را ببیند که کاملا لخت بودند. او متوجه شد که خودش هم لخت بود، اما نمی توانست بطور خودآگاه آن را احساس کند. او نفسش را حبس کرده بود و حس وحشتی داشت از اینکه اگر نتواند نفسش را نگه دارد غرق خواهد شد. یکی از مردانی که براحتی زیر آب نفس می کشید، به او گفت که اگر نفس بکشد مشکلی پیش نمی آید. آقای “ال” خیلی محتاطانه در رویا شروع کرد به نفس کشیدن و فهمید که می تواند نفس بکشد. زمانی که او هنوز زیر آب بود، صحنه تغییر کرد. او در حال گریه حس غم شدیدی را تجربه می‌کرد. یک دوست که چهره اش برای او قابل تشخیص نبود با او صحبت می‌کرد. آقای “ال” گفت او یک حس قدردانی نسبت به دوستش داشت، از این جهت که تلاشی برای قوت قلب دادن یا سرزنده نگه داشتن او نداشت.

بحث

گزارش کیس مذکور نه بعنوان یک نقطه عطف در یک تحلیل، بلکه تا حدودی تلاشی بود برای انتقال مفهوم حرکت ناخودآگاهِ دیالکتیکی ذهنیت فردی و بیناذهنی درچارچوب تحلیلی. من تلاش کرده ام تا از طریق تجربیات شخصی ام (شامل ادراک های سخت و کارهای معمول و روزانه ذهنی و بدنی) تجربه بیناذهنی خلق شده بین روانکاو و آنالیزان را مفهوم سازی کنم. هیچ فکر، احساس، و یا حس بدنی نمی‌تواند به همان شکلی که بوده یا خواهد بود خارج از بافت ویژه (پیوسته در حال حرکت) بینا ذهنی ناخودآگاه خلق شده بین روانکاو و آنالیزان در نظر گرفته شود.

من مایلم در ابتدای بحث به این نکته اشاره کنم که من بخوبی می دانم که شکل ارائه محتویات بالینی قدری عجیب بود، و تقریبا تا اواخر ارائه کیس اطلاعات خاصی را درباره آقای “ال” ارائه نکردم. تلاش من بر این بود که تا حدودی احساساتم را در رابطه با زمان هایی که آقای “ال” کاملاً از افکار و احساسات خودآگاه من غایب بود،  منتقل کنم.  در طی دوره های ریوری، توجه من بطور کامل بر آقای “ال” متمرکز نبود. (من از مفهوم ریوری بیون [۱۹۶۲] استفاده کردم تا به حالت های روانشناختی اشاره کنم که انعکاسی است از پذیرندگی فعال روانکاو در رابطه با ناخودآگاه آنالیزان، و همچنین برای اشاره به یک مجموعه متفاوتی از حالتهای روانشناختی که به نظر می‌رسد انعکاسی است از غرق شدن نارسیستیک روانکاو در افکار خود، نشخوارهای ذهنی وسواس گونه، رویاهای روز، فانتز یهای جنسی، حس های بدنی، و غیره.)

 نگاه به جزئیات محتویات بالینی، به روشنی تجربه من از پاکت نامه (در بافت این تحلیل) را نمایان می کند، به این معنا که توجه من به پاکت نامه ای که هفته ها در آنجا وجود داشت را می توان بعنوان یک رویداد روانشناختی، و حامل معانی روانشناختی، که فقط در آن زمان خاص به تجربه درآمد، قلمداد کرد.  به نظر من این معانی جدید صرفاً انعکاسی از رفع یک سرکوبی نبود، بلکه این اتفاق انعکاسی از یک حقیقت و یک سوژه جدیدی (سوم تحلیلی) بود که بین من و آقای “ال” در حال خلق شدن بود، آنچه که به خلق پاکت نامه بعنوان یک ابژه تحلیلی منجر شد (بیون۱۹۶۲؛ گرین ۱۹۷۵). هنگامی که به ابژه جدید روی میز توجه کردم، آن را کاملا همخوان با ایگو یافتم، و این یک اتفاق کاملا ناخودآگاه بود. من مجذوب علامت های چاپ شده (ماشینی) روی پاکت نامه، که تا آن لحظه برایم وجود خارجی نداشت، شده بودم : برای اولین بار این علامت ها را در بافتی با یک ماتریکسی از معانیِ تجربه می کردم، که می توانست با اضطراب من در رابطه با عدم وجود احساسی برای صحبت کردن با آقای “ال”، مرتبط باشد. تمبرهای باطل نشده نیز به همین شکل “خلق” شدند و در تجربه بیناذهنی که در حال ساخته شدن بود، قرار گرفتند. شدت احساسات بیگانگی بحدی بود که من بسختی توانستم نام موزارت را که بعنوان بخشی از زبان متداول بود، تشخیص دهم.

 جزئیاتی از مجموعه تداعی های تکه تکه مرتبط با تار شارلوت (وایت ۱۹۵۲) مستلزم توضیح می باشد. اگرچه این افکار و احساسات در تجربه زندگی ام معنای بسیار شخصی و ویژه ای داشتند، اما در درون بافت تجربه سوم تحلیلی مجددا خلق شدند. اگرچه من بطور خودآگاه به اهمیتی که این کتاب (تار شارلوت) برایم داشت پی برده بودم، اما معنای ویژه آن را سرکوب کرده بودم، و تنها در آن زمان خاص در جلسه بود که متوجه آن شدم. چند هفته پس از آن جلسه بود که من از این موضوع آگاه شدم که این کتاب اساساً با احساسات تنهایی من مرتبط بود. من برای اولین بار (در هفته های بعدی) متوجه شدم که در دوران کودکی و در یک دوره تنهایی شدید این کتاب را چندین بار خوانده بودم و بطور کامل با شخصیت ویل بور بعنوان یک فرد مطرود و منفور همانندسازی کرده بودم.

به نظر من این تداعی های ناخودآگاه در رابطه با کتاب تار شارلوت، نه بعنوان بازیابی یک خاطره سرکوب شده، بلکه بعنوان خلق تجربه ای (در درون و از طریق بیناذهنی ناخودآگاه تحلیلی) است که قبلا به شکل کنونی، وجود نداشته است. مفهوم بیناذهنی تحلیلی اساس مفهوم فرآیند تحلیلی است: تجربه تحلیلی در نقطه ای از گذشته و حال اتفاق میافتد، گذشته ای که (برای روانکاو و آنالیزان) از طریق تجربه تولید شده بین روانکاو و آنالیزان (یعنی، درون فضای سوم تحلیلی) مجددا خلق می شود.

پس از تجربه ریوری و بازگشت مجدد به بیمار (گوش دادن به آنچه می گوید، چگونگی بیانش، و نیز شیوه بودنش با من)، من دیگر به آن نقطه چند لحظه قبل بر نخواهم گشت؛ من در هر وهله بواسطه تجربه ریوری، و گاهاً به طرقی که بسختی قابل ادراک است تغییر می کنم. بعد از تجربه افکار و احساسات مرتبط با پاکت نامه و توجه مجدد به آقای “ال”، نسبت به کیفیات اسکیزوئیدی تجربه او، و نیز تلاشهای هر یک از ما برای خلق چیزی واقعی، پذیرنده تر شده بودم. اکنون من درک بیشتری از احساسات خشک او در ارتباط با حسی که نسبت به جایگاهش در خانواده و دنیا داشت، و نیز احساس ناامیدی خودم در ارتباط با تلاش برای قرار گرفتن در جایگاه یک روانکاو برای او، پیدا کرده بودم.

سپس من درگیر دومین سری از افکار و احساسات “خود درگیری” شدم (پیگیری تلاش های رضایت مندانه جهت مفهوم سازی ناامیدی خودم و بیمار بر حسب همانندسازی فرافکنانه؛ من فکر می کنم که توصیف من در مورد جنبه ای از تجربه ام با آقای “ال”، می تواند بر حسب همانندسازی فرافکنانه فهمیده شود، اما من در نقطه ای از جلسه که این به افکار فرو می رفتم، از مفهوم همانندسازی فرافکنانه بعنوان یک دفاع عقلانی سازی استفاده می کردم). ‌افکار من با فانتزی ها و احساسات مشوش کننده ای در رابطه با بسته شدن گاراژ و نیازم به خاتمه دادن به جلسۀ آخرین بیمارم قطع شدند. ماشین من کل آن روز در گاراژ بود، اما فقط با این بیمار و دقیقا در آن زمان بود که موضوع ماشین بعنوان ابژه تحلیلی خلق شد. فانتزی بسته شدن گاراژ در آن لحظه نه فقط بوسیله من و در تنهایی، بلکه از طریق مشارکت در تجربه بیناذهنی ناخودآگاه با آقای “ال” خلق شد. افکار و احساسات مرتبط با موضوع ماشین و گاراژ در هیچ یک از جلسات تحلیلی آن روز اتفاق نیافتاد.

در ریوری مرتبط با موضوع گاراژ و نیاز من به خاتمه دادن به جلسه آن روز، تجربیاتی از برخوردهای غیر منعطف، مکانیکی، و غیر انسانی در خودم و دیگران به اشکال مختلف برایم تکرار شد. در هم تنیدگی فانتزی ها بشکل احساساتی از زبری و سختی (پیاده رو، شیشه، و شن) و خفگی (دود اگزوز) تجربه می شدند. این فانتزی ها در من یک حسی از اضطراب و اضطرار را ایجاد می کرد، و نادیده گرفتن شان برایم بسیار دشوار بود (اگرچه قبلا بخوبی می توانستم این فانتزی ها و احساسات را نادیده بگیرم، و معنایی بجز یک مداخله قابل کنترل برایم نداشت).

زمانی که مجددا با تمرکز بیشتری شروع کردم به گوش دادن به آقای “ال”، همچنان احساس می کردم که کاملا نسبت به آنچه در جلسه اتفاق می افتد گیجم، و بشدت وسوسه می شدم چیزی بگویم تا احساس ناتوانی ام را از بین ببرم. در این نقطه از جلسه، آنچه که پیشتر در جلسه اتفاق افتاده بود (تماس ثبت شده بوسیله پیام گیر تلفن) برای اولین بار بعنوان یک رویداد تحلیلی حادث شد (بدین معنا، آن بعنوان یک رویدادی بود که در بافت بیناذهنی ناخودآگاه معنایی را بیان می کرد). صدای ضبط شده روی دستگاه پیام گیر به نظر می رسید که از طرف کسی باشد که مرا می شناسد و مایل است که شخصاً با من صحبت کند. احساسات بدنی نفس کشیدن آزادانه و خفگی معنای بسیار مهمی را در بر داشت. پاکت نامه به یک ابژه تحلیلی تبدیل شد که کاملا متفاوت از آن چیزی شد که پیشتر در جلسه بود: اکنون آن پاکت نامه معنایی را در بر داشت که بازنمایی کننده یک صدای شخصی و ویژه بود (نام و آدرسی که به صورت دستی نوشته شده بود با یک t ناقص).

تاثیرات این احساسات در فضای سوم تحلیلی، منجر به تغییر چیزی شد که بیمار ماهها قبل در باره اش  با من صحبت کرده بود (اینکه او زمان هایی احساس نزدیکی را با من تجربه می کند که من اشتباهی می کنم). اکنون این گفته او معنای جدیدی را به خود گرفته بود، اما من فکر می کنم درست تر این است که گفته شود (به یاد آورده شود) که آن گفته برای من به گونه جدیدی معنا پیدا کرد؛ گویی اولین بار بود که داشت بیان می شد.

در این نقطه از جلسه من توانستم چیزی را به کلام درآورم که بیان کننده تجربه مواجهه من با بخشی غیر انسانی از خودم و شخص دیگر بود. بخشی از موضوعاتی که آقای “ال” درباره شان حرف میزد نسبت به قبل برایم انسجام بیشتری یافته بودند: اکنون به نظر میرسید که این موضوعات با آنچه که او بعنوان ورشکستگی و مُردگی در مورد من و گفتگوی بین ما تجربه میکرد، همگرا شده بود. اکنون این موضوعات مشابه برایم تبدیل به ابژه جدید و زنده ای شدند. من تلاش کردم تا احساسم را در مورد تجربه ای که او نسبت به من و تحلیل بعنوان موضوعی مکانیکی و غیر انسانی داشت، با او در میان بگذارم. من قبل از اقدام به مداخله، بطور آگاهانه طرحی جهت استفاده از تصویر ذهنی ماشین (کارخانه و زمان ساعت) برای انتقال موضوعات ذهنی ام نداشتم. اما بطور ناخودآگاه از این تصویرهای ذهنی در خصوص موضوع (ساعت معین) خاتمه دادن به جلسه و بسته شدن گاراژ در ریوری هایم استفاده می کردم. از نظر من “انتخاب” این تصاویر بعنوان انعکاس شیوه ای است از تجربه ناخودآگاه من در رابطه با موضوع سوم تحلیلی (بیناذهنی ناخودآگاه در حال خلق شدن بین آقای “ال” و من).

من درباره تصویر یک فضای تهی (یک ماشین دیگر)، که به نظر میرسید هوایی برای زنده ماندن در آن وجود داشت؛ در واقع یک پوچی و خلا، با بیمار صحبت کردم (اینجا من بطور ناخودآگاهی از تصاویر احساسیِ آن تجربه به فانتزی درآمده با هوایی انباشته از دود اگزوز  بیرون گاراژ و تنفس هوای تازه تداعی شده با فانتزی دستگاه پیام گیر تلفن، استفاده کردم). [این یک شیوه غیر مستقیم بود (به معنای اینکه من توانستم تجربه ناخودآگاهم را با بیمار به اشتراک بگذارم و در نتیجه مداخلاتم را شکل دهم) تا بتوانم در باره تجربه ام از/بوسیله سوم تحلیلی به بیمار “بگویم”. این تعامل غیرمستقیم انتقال متقابل در جهت ایجاد احساس خودانگیختگی، زنده بودن، و اصالت تجربه تحلیلی بسیار کمک کننده بود]. پاسخ آقای “ال” نسبت به مداخله من همراه با یک صدای پُر شور و قوی در او بود که میتوانست انعکاسی باشد از یک قدرت تنفس (یک بده بستان کامل تر). احساسات خودآگاه و ناخودآگاه او با تصاویر و احساسات خفگی توسط دستان مادر/ روانکاو کشنده مسدود شده بود (کیسه پلاستیکی [سینه] که او را از هوایی که لازمه زنده ماندن است محروم کرده بود).

سکوت انتهای جلسه خودش یک اتفاق تحلیلی جدید، و انعکاسی از یک احساس آسودگی خیال بود، که مشخصا با تصاویر خفگی وحشیانه در یک کیسه پلاستیکی یا احساس فروخوردگی از هوای ساکن در اتاق مشاوره مغایر بود.

دو جنبه بسیار معنادار دیگر از تجربه من در طول این سکوت وجود داشت: اول، فانتزی یک توپ بادی، که من و آقای “ال”، آن را با ضربه های وحشیانه به یکدیگر پاس می دادیم، و دوم احساس خواب آلودگی من. اگرچه این سکوت بین ما یک حس آرامشی را به من می داد (بهمراه احساساتی از نومیدی، خستگی شدید، و امید)، اما در این تجربه سکوت عنصری وجود داشت (که تا حدودی در خواب آلودگی من انعکاس می یافت) همانند طوفانی در دوردست ها ( که من با نگاه به گذشته آن را یک خشم بازداری شده میدانستم).

 در جلسه بعد من در مورد خواب آقای “ال” تفسیر کوتاهی دادم. من آن خواب را هم بعنوان پاسخی به جلسه قبل، و هم توصیف دقیق تر جنبه ای از انتقال-انتقال متقابل درک میکردم، که بخاطر ترس آقای “ال” از تاثیر خشمش روی من، و احساسات هم جنس گرایانه اش نسبت به من، بشکل اضطراب خودش را نشان میداد. (من پیشتر سرنخ هایی در باره این احساسات داشتم اما قادر نبودم از آنها بعنوان ابژه های تحلیلی استفاده کنم -همانند تصویر و احساسی که از سر و صدای ترافیک پشت سرم در ریوری گاراژ داشتم).

در اولین بخش رویا، بیمار زیر آب با افرادی لخت و مردی بود که به او گفت که با وجود ترسش از غرق شدن، میتواند براحتی نفس بکشد. زمانیکه او نفس کشید، فهمید باور به اینکه او میتواند این کار را انجام دهد چقدر برایش سخت بوده. دربخش دوم رویا، او با یک حس غم و در حال گریه کردن متوجه مرد ناشناسی در کنارش شد، که تلاشی برای تسلی دادن به او نداشت. به نظر من این رویا تا حدودی بیانی از احساسات او در جلسه قبل بود، که هر دو با هم تجربه کردیم، و این تجربه منجر  شد به یک درک بهتر درباره زندگی ناخودآگاه او (زیر آب بودن)، و نیز از بین رفتن ترس من در رابطه با احساس از هم پاشیدگی ام (غرق شدن) بخاطر احساسات تنهایی، غم، و پوچی بیمار. در نتیجه او توانست زنده بودن را احساس ‌کند، و با چیزی (نفس کشیدن) روبرو شود، که پیشتر بخاطر ترس از خفه شدن (سینه تهی/روانکاو) با آن روبرو نمیشد. بعلاوه، یک تلقینی وجود داشت که باعث میشد تا تجربه بیمار بطور کاملا واقعی احساس نشود، اما از طریق رویایش به این باور رسید که میتواند کاری را انجام دهد که حتی تصورش هم برایش سخت بود.

در قسمت دوم رویا، آقای “ال” توانست با وضوح بیشتری غمش را احساس کند و بدین طریق احساس جدایی کمتری را نسبت به خودش و من تجربه کرد. رویا تا حدودی یک ابراز قدردانی نسبت به من بود، به این خاطر که  به احساسات در حال تجربه اش دستبرد نزده بودم، اگر که من با ارائه یک تفسیر سکوت او را می شکستم و یا تلاشی برای از بین بردن–یا حتی تغییر دادن– غمش داشتم، این اتفاق می توانست بیافتد.

علاوه بر حس قدردانی (آمیخته با تردید) که او در رابطه با این اتفاقات تجربه میکرد، من احساس میکردم همچنان احساسات ناشناخته ای از دوسوگرایی نسبت به من وجود دارد. و من از طریق احساس خواب آلودگی (انعکاسی از حالت دفاعی من) که در انتهای جلسه قبل داشتم، تا حدودی نسبت به آن آگاه شدم. فانتزی ضربه زدن به توپ بادی (سینه) میتوانست نشانه ای باشد از یک خشم بازداری شده. اتفاقات بعدی در تحلیل مرا متقاعد ساخت که ناشناس بودن آن مرد در بخش دوم رویا ابرازی از خشم او (انتقال مادرانه) نسبت به من بود بخاطر ناملموس، درک نشدنی، و بی شکل بودنم (همانگونه که او خودش را احساس میکرد). این ایده در سالهای بعدی تحلیل زمانیکه او خشمش را نسبت به من به صورت “هیچ شخص خاصی نبودن” ابراز کرد، تایید شد.

بعلاوه در یک سطح عمیق تر از ناخودآگاه، دعوت آن مرد لخت برای نفس کشیدن در آب ناشی از این احساس ناخودآگاه در او بود که من نیز میخواهم او را وسوسه کنم تا اینکه در اتاق با من زنده باشد، بطوریکه این احساسات یک اضطراب هم جنس گرایانه ای را در او برمی انگیخت (بازنمایی از ترغیب مرد لخت برای به دهان بردن یک مایعی). من تا مدتها در مورد این اضطراب جنسی انعکاس یافته در خوابش تفسیری ندادم.

ریوری و سوم تحلیلی

در آنچه در بالا توصیف شد، “سرگردانی” ذهن من و تمرکزم بر نشانه ای ماشینی روی پاکت نامه پُر شده با خطوط ناخوانایی از شماره های تلفن، یادداشت هایی برای تدریس، و یادآوری کارهای انجام نشده، موضوعی اتفاقی نبود. همچنین خود پاکت نامه (علاوه بر انتقال معانی مذکور) بازنمایی از مباحثه خصوصی من؛ یک مکالمه شخصی که معنایی برای شخص دیگر نداشت، بود. یادداشت های روی پاکت نامه موجب شد تا یک گفتگوی درونی درباره جزئیات زندگی ام در من راه اندازی شود. یک بخش مهم کار ذهنی روانکاو در طی جلسات تحلیل این است که بطور ناخودآگاه و “طبیعی” با جنبه های شخصی، خصوصی، و ناخوشایند زندگی اش درگیر شود. درک کردن این جنبه های شخصی و معمول زندگی ‌که بشکل ناخودآگاه در ریوری بازتاب می یابند، نیازمند تلاش بسیار زیادی است تا بتوان این تجربه ذهنی را بشکل یک گفتگوی درونی درآورد؛ جلوه ای از ناخودآگاه که یک فعل و انفعالی را با سوژه های تحلیلی دارد. این سوژه های شخصی که درخلق سوم تحلیلی بیناذهنی دخیل هستند نه دیگر آن چیزی هستند که قبلاً بودند و نه چیزی کاملاً متفاوت از آن.

 به باور من یک بعد اصلی زندگی روانشناختی روانکاو در ارتباط با جزئیات معمول زندگی اش، در اتاق درمان با بیمار به شکل ریوری در میاید (که غالباً برایش اهمیت نارسیستیک بسیار زیادی دارد). [در اینجا و نیز در ادامه مقاله ضمائر مذکر اشاره به هر دو جنس دارد]. در این بحث بالینی، من تلاش کردم تا نشان دهم که این ریوری ها صرفاً انعکاسی از بی‌توجهی، خود درگیری نارسیستیک، تعارضات هیجانی حل نشده، و یا موضوعات مشابه نیست. بلکه این فعالیت روانشناختی، بازنمایی کننده اشکال سمبولیک و پیش سمبولیک (مبتنی بر احساس) تجربه به بیان در نیامده (و اغلب احساس نشده)ی آنالیزان است که در فضای بیناذهنیِ ناخودآگاهِ جفت تحلیلی در حال شکل گیری است (در سوم تحلیلی). این شکل از فعالیت روانشناختی غالباً به عنوان موضوعی در نظر گرفته میشود که روانکاو بایستی بر آن غلبه کند تا بتواند از لحاظ هیجانی با بیمار حاضر و هوشیار باشد. به نظر من این نگاه اهانت آمیز به تجربه روانکاو، منجر به دست کم گرفتن (نادیده گرفتن) اهمیت تجربه روانکاو با آنالیزان میشود. من احساس می‌کنم که بی ارزش سازی این بخش مهم تجربه تحلیلی، روانکاو را درگیر تفکر آگاهانه فزاینده ای میکند، که میتواند عامل مزاحمی برای تجربه تحلیلی باشد. تحلیل انتقال_انتقال متقابل از طریق وارسی شیوه ای که ما درباره خودمان و در باره آنچه که در یک حالت روانشناختی شخصی تجربه میکنیم، امکان پذیر می شود. در این حالت، فعل و انفعالات دیالکتیکی خودآگاه و ناخودآگاه به حالت هایی شبیه به رویا تغییر می یابند. با خودآگاهی نسبت به این وضعیت رویاگون، متوجه میشویم که در حال مذاکراتی پنهانی و زیرپوستی با یک پناهگاه درونی واقعی (خلوت خودمان) و در واقع یکی از پایه های سلامت روانیمان، هستیم. در این حالت روانی، ما به یک حوزه روحانی و خاصی قدم می گذاریم؛ یک حوزه شخصی که در آن تا حدود زیادی در تعامل با ابژه های ذهنی مان قرار می گیریم (وینیکات ۱۹۶۳؛ و نگاه شود به آگدن ۱۹۹۱). این شیوه تعاملی است که من در رابطه با یادداشت های روی پاکت نامه تجربه کردم، آنچه که برای شخص دیگر، و حتی برای جنبه هایی از خودمان که بیرون از این “بیغوله” شخصی/دنیوی قرار دارد، معنایی ندارد (وینیکات ۱۹۶۳، ص. ۱۸۴). این حوزه از تجربه انتقال_انتقال متقابل، که در ساختار شخصیت روانکاو بسیار شخصی و ریشه دار است، نیازمند تلاش بسیار زیاد روانشناختی است تا بتواند بشکل مباحثه ای با خود فرد درآید، و نیز شناخت در مورد اینکه این جنبه شخصی بوسیله/در جریانِ سوم تحلیلی تغییر یافته است. اگر قرار است که به معنای واقعی روانکاو شویم، بایستی تلاش کنیم که این جنبه از خودمان را در فرایند تحلیلی تحمل کنیم.

چند توضیح دیگر

به دلیل اینکه سوم تحلیلی تجربه ای است که روانکاو و آنالیزان آن را با توجه به ساختار شخصیتی، تاریخچه شخصی، ساختار روان تنی، و سایر عوامل شخصی دیگر تجربه میکنند، بنابراین تجربه این سوژه سوم، اگرچه مشترکاً خلق میشود، اما برای هر یک از آنها متفاوت تجربه میشود. بنابراین سوم تحلیلی ساختار نامتقارنی دارد، به این دلیل که این ساختار در یک بافت تحلیلی تولید می‌شود که نقش هر یک از آنها (زوج تحلیلی) در چگونگی شکل گیری آن بسیار تعیین کننده است. در شکل گیری این بافت تحلیلی، تجربه ناخودآگاه آنالیزان، یعنی تجربه گذشته و حال او که بناست بوسیله جفت تحلیلی درک شود، به عنوان عامل اصلی (و نه تنها عامل) سوژه مباحثه تحلیلی در نظر گرفته می شود. و تجربه روانکاو بوسیله سوم تحلیلی (ابتدئا) از طریق درک او از تجربه خودآگاه و ناخودآگاه آنالیزان صورت می‌گیرد. (روانکاو و آنالیزان درگیر در یک فرایند دموکراتیک از تحلیل متقابل نیستند).

سوم تحلیلی، اگرچه اغلب یک اثر قهری دارد؛ از این نظر که ظرفیت روانکاو و آنالیزان برای فکر کردن بعنوان افرادی جدا را محدود می‌کند، اما میتواند بسیار زاینده و رشد دهنده باشد. بطور مثال، تجربیاتی که بوسیله سوم تحلیلی تولید می‌شود، کیفیتی از صمیمیت را “به معنای واقعی” بین بیمار و روانکاو تولید می‌کند (وینیکات ۱۹۶۳، ص. ۱۸۴). چنین تجربیاتی می تواند احساساتی از شوخ طبعی مفرح، همراهی، بازیگوشی، شفقت، معاشقه سالم، فریبندگی، و احساسات دیگر را درگیر کند. این تجربیات در سوم تحلیلی اهمیت ویژه‌ای برای تحلیل دارد، به دلیل اینکه این شیوه های سالم و زایای رابطه با ابژه می‌تواند بعنوان اولین تجربیات در زندگی بیمار باشد. من معمولاً تفسیر در مورد معانی این اتفاقات تحلیلی را تا مدت‌ها به تاخیر می‌اندازم، اگر اصلا تفسیری بدهم. بنابراین زندگی کردن این تجربیات است که از اهمیت ویژه ای در تحلیل برخوردار است نه درک کردن آنها.

بخش دوم: همانندسازی فرافکنانه و سوم تحت انقیاد

پس از بحث در بخش اول در رابطه با تجربه ام از سوم تحلیلی در یک چارچوب بالینی، اکنون به این سوال خواهم پرداخت که چگونه مفهوم سوم تحلیلی باعث رشد روانکاوی در سطح تئوری بالینی می شود. [آنچه که در ادامه به آن پرداخته میشود یک مدل فشرده و تا حدودی تجدیدنظر شده از موضوعاتی است، که در ابتدا در آگدن ۱۹۹۴b چاپ شد.].  در پایان این مبحث من ایده هایم را در رابطه با مفهوم همانندسازی فرافکنانه بعنوان یک شکل از سوم بیناذهنی ناخودآگاه ارائه خواهم کرد. بطور ویژه ای، من فعل و انفعالات ناخوداگاه را از لحاظ انقیاد متقابل و شناخت متقابل توصیف خواهم کرد، و آن را بعنوان اساس همانندسازی فرافکنانه در نظر می گیرم.  (جهت بحث در مورد اشکال دیگر سوم تحلیلی، نگاه شود به آگدن ۱۹۹۶، ۱۹۹۹.)

درک من از همانندسازی فرافکنانه مبتنی است بر اینکه من مفهوم روانکاوی را بعنوان فرآیندی در نظر می گیرم که در آن شکل های متنوعی از سوم بیناذهنی در یک تنش دیالکتیک بین روانکاو و آنالیزان، با هویت های روانشناختی جداگانه، خلق می شود. در همانندسازی فرافکنانه، شکل مشخصی از سوم تحلیلی خلق می شود، که من بعنوان سوم تحت انقیاد به آن اشاره می‌کنم، چون این شکل از بیناذهنیت (اینترسابجکتیویتی) هم متاثر از ادراکات درونی است، و هم به میزان  زیادی تحت تاثیر ذهنیت های فردی هر دو شرکت کننده است. من با استفاده از مفهوم همانند سازی فرافکنانه به طیف وسیعی از اتفاقات روانشناختی- بین فردی اشاره می کنم، که شکل های اولیه تعامل مادر و نوزاد (بیون ۱۹۶۲)؛ فانتزی های ناخودآگاه، تهاجم های قهری، اشغال شخصیت فرد دیگر، حالت های گیج کننده اسکیزوفرنیک (روزنفلد ۱۹۵۲، ۱۹۶۵)؛ و “اشتراک همدلانه” سالم را شامل می شود (پیک ۱۹۸۵، ص. ۴۵).

همانندسازی فرافکنانه موجب خلق روایت های ناخودآگاهی می شود (بشکل کلامی و غیرکلامی سمبل سازی شده) که دربردارنده فانتزی برون ریزی یک بخش از خود فرد به درون دیگری است. این فانتزی های برون ریزی هم در خدمت مراقبت فرد از خطراتی است که توسط جنبه ای از خود فرد در او ایجاد شده، و هم محافظت از یک بخش از خود با به امانت گذاشتن آن در شخص دیگر بطوریکه آن بخش متمایز از خود فرد تجربه شود (کلاین ۱۹۴۶، ۱۹۵۵؛ و آگدن ۱۹۷۹). این جنبه از خود فرد، بشکل فانتزی ناخودآگاه، در شخص دیگری قرار داده می شود، بطوریکه طی یک فرایندی تغییر یافته، و سپس در شرایط بهینه ای با زهرآگینی کمتری باز پس گرفته می شود  (بیون ۱۹۵۹). اما در شرایط آسیب زا، این بخش باز پس گرفته شده مجدداً ضعیف و حتی خطرناک تر از قبل تجربه می شود.

به همراه این مجموعه فانتزی های ناخودآگاه و کاملاً مرتبط با آنها، مجموعه‌ای از ضمائم بین‌فردی با این فانتزی ها وجود دارد (بیون ۱۹۵۹؛ جوزف ۱۹۸۷؛ راکر ۱۹۵۲، ۱۹۶۸؛ روزنفلد ۱۹۷۱). کیفیت بین فردی این اتفاق روانشناختی از فانتزی ناخودآگاه تبعیت نمی‌کند؛ فانتزی ناخودآگاه و اتفاق بین فردی دو جنبه از یک اتفاق روانشناختی واحد هستند. این مفهوم سازی از فرایند همانندسازی فرافکنانه، اکنون بعنوان یک مولفه پذیرفته شده تئوری روانکاوی در نظر گرفته می شود. من در ادامه به بسط بیشتر این درک جدید از مفهوم همانندسازی فرافکنانه خواهم پرداخت.

این شکل از همانند سازی فرافکنانه، که یک وضعیت ذهنی خلق شده بوسیله سوم تحلیلی است، موجب تغییری در ذهنیت “دریافت کننده” می شود، بطوریکه  “منیّت” او بعنوان فردی جدای از دیگری (تا مدتی و به درجاتی) از بین می رود. در این فعل و انفعال ناخوداگاه ذهنیت‌ها، “تو [دریافت کننده همانند سازی فرافکنانه] من می شوی [فرافکن] تا من بتوانم تا حدودی  با استفاده از تو چیزی را تجربه کنم که خودم به تنهایی قادر به تجربه آن نیستم. از طرف دیگر، تو غیر من می شوی، تا اندازه‌ای که من نیاز دارم یک جنبه از خودم را انکار کنم و  بشکل فانتزی (مبدل شدن به غیر من) خودم را در تو پنهان کنم.” بنابراین دریافت کننده همانند سازی فرافکنانه، تبدیل به شریکی می شود که خودش را بعنوان یک شخص جدا انکار می کند، و لذا با ساختن “فضای روانشناختی” در خودش (بشکل فانتزی ناخودآگاه) در تصرف فرافکن در می آید (جانشین او می شود).

در فرایند همانند سازی فرافکنانه، فرافکن از طریق نفی خودش بعنوان یک “من”  جدا، تبدیل به یک دیگری در رابطه با خودش می شود: او با ساکن شدن در درون دریافت کننده _به عنوان کسی که هم “من” است و هم “غیر من”_ بودنی را بیرون از خود تجربه می کند. دریافت کننده هم تا حدودی هم او (فرافکن) هست و هم نیست. فرافکن در این فرآیند تبدیل به شخص دیگری می شود، که تا حدودی متفاوت از آن کسی است که در آن لحظه بوده است. تجربه او از تصرف ذهن دریافت کننده، تجربه ای است از نفی دیگری بعنوان سوژه و همراه کردن ذهنیت دریافت کننده با ذهنیت خودش؛ و بطور همزمان هم بخشی از سلف خودش (فرافکن) به عینیت در می آید ( بعنوان یک پارت ابژه) و هم انکار می شود. برآیند این نفی دو طرفه، منجر به خلق یک سوژه سوم می شود، “سوژه همانند سازی فرافکنانه” که هم فرافکن و هم دریافت کننده هست و در عین حال هیچ یک از آنها نیست. بنابراین، همانند سازی فرافکنانه فرایندی است که بوسیله آن ذهنیت های فردی فرافکن و دریافت کننده به شکل های مختلفی نفی می شود: فرافکن این کار را با انکار یک جنبه از خودش و تصور برون ریزی آن در دریافت کننده انجام می دهد، در حالیکه دریافت کننده شریکی است که با نفی خودش و وقف کردن خودش (ساختن فضایی برای آن) جنبه نفی شده ذهنیت فرافکن را می پذیرد.

از آنجایی که مفاهیم فرافکنی و همانندسازی به بعد درون روانی یک تجربه اشاره دارد، بنابراین کافی نیست که بگوییم همانند سازی فرافکنانه بازنمایی کننده ی شکلی از فرافکنی یا همانند سازی، یا مجموعه هر دو آنهاست. تا حدودی می توان مفهوم همانندسازی فرافکنانه را اینگونه فهمید: یک خلق و نفی دو طرفه، و نگه داشتن سوژه‌های دیالکتیکی که هر کدام می‌تواند توسط دیگری “تحت انقیاد” درآید، به این معنا که آن جنبه نفی شده می‌تواند به شیوه‌ای از طریق دیگری تبدیل به یک سوژه سوم شود (سوژه همانندسازی فرافکنانه).

همانندسازی فرافکنانه، شکلی از رابطه تحلیلی است که در بیناذهنی تحلیلی بواسطه یک انقیاد دوطرفه (نامتقارن) موجب خلق یک ذهنیت سوم می شود، که در دگرگونیِ تجربه روانکاو و آنالیزان بعنوان سوژه های جدا تاثیر بسزایی دارد. در چارچوب تحلیلی، همانندسازی فرافکنانه اشاره دارد به یک فروپاشی جزئی حرکت دیالکتیکی ذهنیت فردی و بیناذهنی، که در آن ذهنیت‌های فردی روانکاو و آنالیزان بوسیله سوم تحلیلی، تحت انقیاد در می آید. در یک تحلیل موفق، روانکاو و آنالیزان می توانند ذهنیت فردی شان را که بوسیله سوم تحلیلی تغییر کرده بود (سوژه همانند سازی فرافکنانه)، مجدداً به تملک خود درآورند. همانندسازی فرافکنانه یک پارادوکس اساسی را در خود دارد: افراد درگیر در این شکل از رابطه بطور ناخودآگاه تحت انقیاد یک سوم بیناذهنی خلق شده دو طرفه درمی آیند، تا از محدودیت های آن لحظه خاص رهایی یابند. در فرایند همانند سازی فرافکنانه، روانکاو و آنالیزان هر دو حالتهایی از محدودیت و غنا، و نیز سرخوردگی و نشاط را تجربه می کنند. سپس یک هویت جدید بیناذهنی خلق می شود، یعنی یک سوم تحلیلی تحت انقیاد، که عاملی است تا کمک کند به افکار فکر شود، احساسات حس شوند، و حس ها تجربه شوند، جنبه هایی که تا آن لحظه برای هر دو فقط بعنوان تجاربی خام و بالقوه وجود داشتند. به منظور دستیابی به یک رشد روانشناختی، بایستی سوم تحت انقیاد نفی و یک دیالکتیک جدید و زایا تر به لحاظ یک نفره گی و دونفره گی، همانندی و تفاوت، و ذهنیت فردی و بین فردی اتفاق بیافتد.

اگرچه کلاین (۱۹۵۵) فرایند همانندسازی فرافکنانه را بعنوان یک تجربه نقصان روانشناختی، در نظر می گرفت، اما کارهای بیون (۱۹۶۲)، روزنفلد (۱۹۷۱)، راکر (۱۹۵۲، ۱۹۶۸)، و دیگران نشان داد که همانندسازی فرافکنانه دلالت بر خلق چیزی دارد که بالقوه فراتر و زایاتر از آن چیزی است که هر یک از شرکت‌کنندگان (جدای از یکدیگر) قادر به خلق آن هستند. سرزندگی یا بسط ذهنیت فردی، منحصراً تجربه فرافکن نیست؛ و اینطور نیست که دریافت کننده هم  صرفا یک شکلی از بار روانی؛ محدودیت و بی حسی، را تجربه کند. بلکه دریافت کننده‌ نیز بطور همزمان می تواند فرافکن باشد، لذا فعل و انفعالات ذهنیت ها کاملا یک طرفه نیست: هر شخص در عین حال که بوسیله دیگری نفی می شود، در عین حال در یک تنش دیالکتیکی منحصر به فرد دو نفره مجددا خلق می شود.

دریافت کننده نیز بطور ناخودآگاه درگیر نفی (واژگونی) خودش میشود، به این هدف که حصارهای بنیادین انسجام/ رکود سلف را مختل سازد. همانندسازی فرافکنانه امکان خلق یک شکل جدیدی از تجربه بعنوان یک دیگری در رابطه با خود را، به دریافت کننده میدهد، و بدین وسیله شرایطی را برای تغییر شخصی که تاکنون بوده و گونه ای که خودش را تجربه کرده برایش فراهم میشود. همچنین دریافت کننده بسادگی با دیگری (فرافکن) همانندسازی نمی‌کند؛ بلکه او خودش یک دیگری میشود و بدین وسیله خودش را (آنچه را که در حال شدن است) بواسطه ذهنیت دیگری/سوم/سلف خلق شده جدید تجربه میکند.

این دو شخص با ورود به فرآیند همانندسازی فرافکنانه (اگرچه بطور غیر ارادی) بطور ناخودآگاه در تلاش برای مغلوب کردن خود (نفی خود) هستند، و بدین ترتیب فضایی برای خلق یک فردیت جدید، و تجربه ای از من بودن که هر یک به تنهایی قادر به خلق آن نخواهند بود، ایجاد میشود. به این معنا، ما در فرایند همانندسازی فرافکنانه مشارکت می کنیم (با وجود تلاش خودآگاه برای اجتناب از آن) تا خودمان را بوسیله دیگری که کاملا هم آن دیگری نیست خلق کنیم؛ و همزمان بطور ناخودآگاه در خدمت دیگری قرار می گیریم (کسی که کاملا دیگری نیست) تا او خودش را بوسیله ما بعنوان یک شخص خلق کند. بنابراین، با ورود به فرایند همانندسازی فرافکنانه، هر فرد به شیوه های متفاوتی دو جنبه از این اتفاق بیناذهنی را تجربه می کند (نفی کردن و نفی شدن). اما، اگر فرضمان این باشد که در همانندسازی فرافکنانه فرد در حال ایفای نقشی در فانتزی ناخودآگاه شخصی دیگر است، حق مطلب را ادا نکرده ایم (بیون ۱۹۵۹). و درست تر این است که بگوییم، فرد هم در حال ایفای نقشی در فانتزی ناخودآگاه شخصی دیگر است، و هم موُلف آن.

در همانندسازی فرافکنانه، شخص بخشی از فردیت مستقل خودش را نفی میکند تا ورای محدوده های فردی خودش برود: شخص بطور ناخودآگاه خودش را تحت انقیاد در میاورد تا از بند خودش رها شود. این رهایی زایا که بواسطه مشارکت های فردی در سوم تحت انقیاد حاصل می شود، بستگی به دو عامل دارد (۱) به رسمیت شناختن فردیت آنالیزان توسط روانکاو (برای مثال، درک درست و همدلانه و تفسیر انتقال-انتقال متقابل)، و (۲) به رسمیت شناختن فردیت مستقل روانکاو از طرف آنالیزان (برای مثال، استفاده آنالیزان از تفسیرهای روانکاو).

تمثیل هگل (۱۸۰۷) در مورد ارباب و برده (بویژه همانگونه که توسط الکساندر کوژه بحث شده [۱۹۳۵-۱۹۳۴] ) یک زبان روشن و تصویرسازی ذهنی را جهت فهم بیشتر موضوع خلق و نفی (جانشین سازی) سوم تحت انقیاد در همانندسازی فرافکنانه فراهم می کند. در تمثیل هگل، در “آغاز تاریخ”، اینطور آمده که در برخورد اولیه دو انسان، هر یک از آنها حس می کند که قابلیتش برای تجربه کردن حس خودش از من بودن، و نیز آگاهی نسبت به خودش، توسط یک دیگری نگه داشته می شود.

خودآگاهی [در یک شکل بدوی] از طریق خودآگاهی در رابطه با یک دیگری ظهور می یابد؛ آنکه از خودش بیرون آمده است. این موضوع یک معنای دوگانه دارد: اولاً، آن فرد ابتدائاً قرار است خودش را از دست بدهد تا سپس بتواند خودش را بعنوان یک دیگری ببیند؛ ثانیاً، با انجام این کار او می تواند جانشین دیگری شود، چون او دیگری را بعنوان یک وجود ذاتی نمی بیند، بلکه در دیگری [در ابتدا] سلف خودش را می بیند. [هگل ۱۸۰۷، ص. ۱۱۱]

هر فردی بسادگی نمی تواند از ‌طریق دیدن خودش در دیگری، یعنی از طریق فرافکندن خودش به شخص دیگر و تجربه کردن او بعنوان خودش، تبدیل به یک شخص خودآگاه شود. “او بایستی قادر شود تا بر وجود بیرون از خودش فائق آید” (کوژه ۱۹۳۵-۱۹۳۴، ص. ۱۳). مقدر است که هر فرد  بیرون از خودش بماند (بیگانه با خودش) تا جاییکه یک “دیگری او را بشناسد و سپس او را به خودش برگرداند” (ص.۱۳). تنها از طریق دیده شدن توسط یک دیگری بعنوان یک شخص جدا ومستقل (و درعین حال در یک وابستگی متقابل) است، که او می تواند به یک انسان ( قادر به درون نگری) تبدیل شود. وجود داشتن در بیرون از خود (برای مثال وجود داشتن درون سوژه همانند سازی فرافکنانه)، صرفاً یک شکل بالقوه بودن است. هنگامی که ما توسط یک دیگری به خودمان بازگردانده می شویم، ما هرگز به حالت اولیه مان بر نمی گردیم، بلکه این را می توان بعنوان خلق خود بعنوان یک سوژه برای اولین بار در نظر گرفت (شکل تغییر یافته ای از ما، انسانی کاملتر، و متفکرتر).

یک دیالکتیک بین فردی به لحاظ به رسمیت شناختن یک دیگری و به رسمیت شناخته شدن توسط یک دیگری می تواند اساس خلق یک ذهنیت فردی باشد.

چنانچه این شناخته شدن توسط دیگری اتفاق نیافتد، در میانه فرایند [تنش دیالکتیک]، ما یک فروپاشی را در درون “یک یگانگی ساکن” (کوژه ۱۹۳۵-۱۹۳۴، ص.۱۴)، و حالتی از ایستایی و عدم تفکر را شاهد خواهیم بود: هریک دیگری را “بعنوان یک شئ” رها می کند، و در نتیجه مشارکتی در فرایند بین فردی که هر یک دیگری را به خودش بازمی‌گرداند، و بموجب آن یک ذهنیت فردی خلق میشود، وجود نخواهد داشت.

 در همانندسازی فرافکنانه، فرافکن و دریافت کننده به هدف رهایی از منیّت فردی شان، بطور ناخواسته و ناخودآگاه با یکدیگر متحد می شوند تا بتوانند از منابع ذهنیت فردی و بین فردی یکدیگر بهره ببرند. اما هنگامیکه آنها توسط روابط ابژه درونی خود احاطه شده باشند، صرفاً یک گفتگوی درون روانی (که ما آن راخود تحلیلی می نامیم) اتفاق میافتد؛ فضای ایزوله شده ای که در آن تجربه بیناذهنی که لازمه یک تغییر روانشناختی است، وجود ندارد. (این به معنای این نیست که خود تحلیلی فاقد ارزش است؛ اما به اعتقاد من خود تحلیلی ما را محدود میکند بدلیل اینکه فاقد آن فضای بیناذهنی است که در فرایند همانندسازی فرافکنانه اتفاق می افتد). در موجود انسانی یک نیاز عمیق، همانند نیاز گرسنگی و تشنگی، برای ایجاد ساخت های بیناذهنی وجود دارد (همانند فضای همانندسازی فرافکنانه) تا بتواند از سرگردانی بی پایان و عبث در دنیای ابژه های درونی رهایی یابد. به این دلیل است که مشاوره با همکاران و سوپروایزرها در کار بالینی ما از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

اتحاد بیناذهنی و ناخودآگاه در فرایند همانندسازی فرافکنانه کیفیاتی دارد که احساساتی مشابه آدم ربایی، اخاذی، اغوا گری، هیپنوتیزم شدن، حذف شدن توسط یک نیروی مقاومت ناپذیر، تطمیع شدنی همراه با ترس توسط یک داستان وحشت آور، و غیره، را به هر دو فرد مشارکت کننده میدهد. میزان آسیب مرتبط با یک تجربه همانندسازی فرافکنانه معین، از طریق  میزان اجبار و اضطرار وارد شده در انقیاد به فانتزی درآمده، سنجیده نمی شود؛ بلکه این آسیب در تجربه همانندسازی فرافکنانه انعکاسی از میزان ناتوانی/بی میلی مشارکت کنندگان جهت رهایی دیگری از انقیاد ایجاد شده توسط آن سوژه سوم است، درحالیکه این کار مهم بوسیله شناختی دو طرفه از فردیت جدا و منحصر بفرد دیگری و خودشان امکان پذیر می شود (که در پروسه درمان می تواند از طریق تفسیر دادن محقق شود).

بطور مختصر و مفید، مفهوم همانندسازی فرافکنانه زمانی معنای واقعی خود را پیدا می کند که آن را بعنوان یک شکلی از سوم تحلیلی بیناذهنی در نظر بگیریم. در این فرایند، آنگونه که من آن را فهمیدم، یک فروپاشی جزئی در حرکت دیالکتیک به سبب ناخودآگاه ذهنیت فردی و بین فردی اتفاق می افتد، که در نهایت منتج به خلق یک سوم تحلیلی تحت انقیاد می شود (که در آن قرار است که ذهنیت فردی هر دو مشارکت کننده به میزان زیادی پذیرفته شود). یک فرایند روانکاوانه موفق، شامل جانشین شدن یک سوژه ناخودآگاه و سپس بازگشت و ظهور مجدد (تغییر یافته) ذهنیت های فردی هر یک بعنوان افرادی جدا (اما همچنان در یک وابستگی متقابل) است. این اتفاق از طریق شناخت دو طرفه ای حاصل می شود، که غالبا بواسطه تفسیر روانکاو از جریان انتقال-انتقال متقابل و استفاده واقعی و اصیل آنالیزان از تفسیر روانکاو صورت می پذیرد.

* کپی تنها با ذکر منبع و ارجاع به سایت مجاز می باشد.